Аккомодация


Аккомодация (җайлашу) -  сузык һәм тартыклар әйтелешенең бер-берсенә җайлашуы. Әйтелә торган аваз белән алдагы аваз җайлашканда, прогрессив аккомадация барлыкка килә. Татар телендә тартыкларга сузыкларның калынлыгы нечкәлеге тәэсир итә. 
Мисал: [җай]-[җәй], [бар]-[бәр] кебек сүзләрдә нечкә сүзләр тартыкларны да нечкәртә.
Регрессив аккомадация булганда, артта торган аваз алдагыга тәэсир итә. [сөт],[сүтү].


Сузык авазларның тартыкларга тәэсире:
Тартык авазларның сузыкларга тәэсире:
1. Сузык авазлар тәэсирендә барлык тартыклар калын һәм нечкә вариантта килә алалар: тор-төр, кул-күл, җыр-җир.
2. Иренләшкән сузыклар янында тартыклар беркадәр иренләштереп әйтелә: кил-күл, шәм-шом, сал-сул.
3. [п][к][к] тартыклары ике сузык уртасында яки сузык аваз һәм [р] сонанты арасында килгәндә, үзләренең яңгырау парлары [б] [г] [г] белән алыштырыла: сап-сабы, тап- таба.

1. Ирен-ирен тартыклары тәэсирендә [а] авазының иренләшү төсмере көчәя: [бабай], [матур].
2. Тел алды тартыклары тәэсирендә арткы рәт сузыклары беркадәр алдарак әйтеләләр: җыр, чана.
3. Кече тел тартыкларытәэсирендә алгы рәт сузыклары калынрак әйтеләләр: кәлтә-[мәкәл]
4. Борын авазлары тәэсирендә сузыклар беркадәр борын төсмере белән әйтеләләр: кунак, нарат, таң.

Комментариев нет:

Отправить комментарий